O autorze

Ks. Jan Kloczkowski urodził się 16 czerwca 1812 roku w Piastowie. Na chrzcie w kościele we Wsoli dano mu imię Jan Chrzciciel. Jego rodzicami byli Maciej i Gertruda z Rajkowskich. Ojciec przez 50 lat pracował jako ogrodnik u dziedzica dóbr Piastowa, Franciszka Sołtyka. Początkowo uczył się w domu rodzinnym. Nauczycielem jego był niejaki Kędzierski. Potem uczęszczał do szkoły elementarnej w Jedlińsku. W 1825 roku Franciszek Sołtyk wysłał go Szkoły Wydziałowej, prowadzonej przez warszawskich dominikanów. W 1827 roku ukończył tam klasę drugą i przeniósł się do szkoły prowadzonej przez pijarów w Radomiu, gdzie kształcił się do 1830 roku (ukończył pięć klas) pod okiem księdza rektora Kazimierza Kłaczyńskiego (w 1832 roku rząd carski rozwiązał kolegium pijarskie i zamienił je w gimnazjum rządowe męskie). Do 30 sierpnia 1832 roku Jan Kloczkowski pracował u Tomasza Hassmana, rejenta kancelarii ziemskiej Województwa Sandomierskiego, jako korepetytor jego brata Wiktora, późniejszego lekarza.

Ks. Jan Kloczkowski

We wrześniu 1832 roku Jan Kloczkowski wstąpił do Seminarium Duchownego w Sandomierzu. Spędził tam trzy lata. Jego wykładowcą teologii i Pisma Świętego był ksiądz Karol Teliga, późniejszy kanonik katedry krakowskiej, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jan został wyświęcony na kapłana biskupa sufragana lubelskiego, Mateusza Maurycego Wojakowskiego, 19 grudnia 1835 roku w Lublinie. Jego pierwszą parafią była Jedlnia – pełnił tam funkcję wikarego (1 stycznia 1836 do 8 kwietnia 1837 roku). Następnie został wikarym w radomskiej farze (do 10 sierpnia 1839 roku). W tym czasie, na mocy upoważnienia władz Guberni Sandomierskiej, pełnił również funkcję opiekuna szkoły elementarnej w Radomiu.

W 1839 roku dobra jedlińskie nabył na licytacji Ignacy Trzciński, dziedzic Jedlanki. Miał on – jako patron kościoła w Jedlińsku – prawo prezenty, czyli przedstawienia biskupowi kandydata na proboszcza parafii. Wykorzystując to prawo, zaproponował kandydaturę Jana Kloczkowskiego. W ten sposób 27-letni ksiądz został proboszczem parafii Jedlińsk. W tym samym roku rząd gubernialny sandomierski mianował go również opiekunem miejscowej szkoły – tej samej, do której uczęszczal jako mały chłopiec.

Gdy w 1818 roku powstała Diecezja Sandomierska, w jej skład wszedł Dekanat Jedliński. Obejmował on wówczas tereny parafii 13 kościołów (Białobrzegi, Błotnica, Bukówno, Goryń, Grabów, Jankowice, Jasionna, Jedlińsk, Kaszów, Lisów, Radzanów, Stromiec i Wyśmierzyce). Był to więc ogromny teren. W 1847 roku biskup sandomierski Józef Joachim Goldtman wyznaczył proboszcza Jedlińska na pełniącego obowiązki dziekana. W następnym roku, 18 stycznia, biskup włocławsko-kaliski Walenty Bończa Tomaszewski mianował go kanonikiem honorowym kolegiaty kaliskiej. W 1951 roku biskup Goldtman mianował Kloczkowskiego dziekanem jedlińskim, ale ten zrezygnował z urzędu po dwóch latach ze względu na słabe zdrowie. W 1859 kolejny biskup sandomierski, Józef Michał Juszyński, mianował go kanonikiem honorowym katedry sandomierskiej.

Na początku lat sześćdziesiątych XIX wieku w Cesarstwie Rosyjskim powstała idea powołania na terenie Królestwa Polskiego instytucji samorządowych. Wiązało się to z tzw. „odwilżą posewastopolską”, czyli okresem liberalizacji życia politycznego. Liberalizacja ta została niejako wymuszona na władzach carskich z powodu przegranej wojny krymskiej z Turcją i rosnącego niezadowolenia społecznego. Kilka lat wcześniej nowym carem został Aleksander II Romanow, który m.in. zniósł na terenie Cesarstwa Rosyjskiego poddaństwo chłopów i wprowadził inne reformy. Nie dotyczyły one jednak terenów Królestwa Polskiego. Tymczasem na terenie Polski postanowiono wprowadzić samorządy gubernialne i powiatowe, tzw. ziemstwa, uzależnione od rządu i gubernatorów, pomagające w zarządzaniu oświatą, zajmujące się budową dróg i gospodarką komunalną. Do rady powiatowej mogli zostać wybierani mężczyźni, będący właścicielami nieruchomości, wieczystymi dzierżawcami bądź wieczystymi czynszownikami oraz reprezentujące instytucje religijne, o ile płaciły stałe podatki. Radnymi powiatowymi mogli być także profesorowie uczelni wyższych, osoby o szczególnych osiągnięciach na polu rozwoju przemysłu lub sztuk wyzwolonych , kupcy zrzeszeni w gildiach i przemysłowcy, którzy zatrudniali co najmniej 10 czeladników. Reforma ta wprowadziła także instytucję zastępcy radnego powiatowego. W guberni radomskiej bierne prawo wyborcze miało 1228 osób, z których ostatecznie do rad powiatowych wybrano 129 osób. Jan Kloczkowski w 1861 roku został wybrany zastępcą radnego powiatowego.

Za jego czasów jako proboszcza Jedlińska powstały zabudowania gospodarcze i kuchnia oraz trzy ogródki owocowe. W 1846 roku Ludwika Trzcińska wystawiła murowaną plebanię. 2 lutego 1863 roku proboszcz ustanowił Bractwo Wstrzemięźliwości, do którego zapisało się 260 osób (w późniejszym czasie w Bractwie było nawet 600 osób).

W związku z nieurodzajami w 1854 i 1855 roku ksiądz Kloczkowski wystosował odezwę do zamożniejszych mieszkańców, aby ci ofiarowywali jałmużna na rzecz biednych, żebrzących osób. W ten sposób zebrał (sam także był ofiarodawcą) odpowiednio 960 zł i 982,25 zł. Sumy te pozwalały na udzielanie wsparcia przez pół roku ponad 20 osobom.

Przez lata jako proboszcz ksiądz Jan publikował wiele prac o charakterze religijnym. Należały do nich:

  • Nowy miesiąc Maryi (Warszawa 1861),
  • Nabożeństwo całoroczne dla katolików (1867, wydruk własnym kosztem),
  • Pielgrzymka do Ziemi Świętej (1869; opis pielgrzymki jedlińskiego mieszczanina Frączkiewicz 24 sierpnia 1867 do 17 stycznia 1868),
  • Godzinki o Najsłynniejszym Imieniu Jezus (1870),
  • Pieśni nabożne (wydanie I w 1872, wydanie II rozszerzone w 1876),
  • Dwie pieśni na uroczystość Narodzenia i Opieki N.M.P. (1874),
  • Nauki Religijno-Moralne tom I i II (1874-75),
  • Hymny do Pana Jezusa i Matki Boskiej (1876),
  • Trzy pieśni do Pana Jezusa Miłosiernego, do Matki Boskiej, w uroczystość Jej oczyszczenia i pieśń Droga do nieba (1877),
  • Nauki katolickie świąteczne w dwóch działach (1878),
  • Rady Pasterza Duchownego dane swoim owieczkom w dzień Nowego Roku (1879; swoisty testament proboszcza),
  • Mowa żałobna przy pochowaniu zwłok ś.p. Józefa Michała Juszyńskiego, biskupa diecezji sandomierskiej (1881),
  • Pieśń na Zmartwychwstanie Pańskie (1883),
  • Żywot św. Jana Chrzciciela (1884, wydane pośmiertnie).

Jan Kloczkowski (nie podpisując się w druku swoim imieniem i nazwiskiem) opublikował również fabularyzowaną opowieść o swoich rodzicach. Tekst ukazał się w Czytelni Niedzielnej z 22 marca 1859 roku:

Napisał także niewydaną drukiem Pieśń o Matce Boskiej Błotnickiej. Z punktu widzenia historii Jedlińska najważniejszymi jego dziełami, które pozostały w rękopisach, był Opis miasta Jedlińska, który tworzył od 1863 roku aż do śmierci w 1884 oraz Opis historyczny kościoła w Jedlińsku, który tworzył od 1879 roku również do swojej śmierci. Oba dzieła kontynuował jego siostrzeniec i następca na jedlińskim probostwie, ksiądz Paweł Pawłowski, który towarzyszył Kloczkowskiemu w ostatnich chwilach życia.

W Jedlińsku Jan Kloczkowski jako proboszcz spędził 45 lat. Zmarł w wieku lat 72, 11 kwietnia 1884 roku, w Wielki Piątek. Cieszył się poważaniem swoich parafian, których szczerze kochał i zawsze się o nich czule wyrażał. Został pochowany na cmentarzu w Jedlińsku, w wybranym przez siebie miejscu – w grobie pod lipą, którą zasadził 26 lat wcześniej jego siostrzeniec ksiądz Pawłowski. Murowany pomnik wystawił mu właśnie on.

Opr. na podstawie:
Jan Wiśniewski, Dekanat Radomski, Radom 1911
Dariusz Szoper, Reforma samorządowa w Królestwie Polskim w
latach 1861-1862
, Czasopismo Prawno-Historyczne, tom LXVI, Zeszyt 1, 2014